Asik Remzani - Iletisim

Âşık Remzâni

Yorum

İçerik

MUHYİDDİN ABDAL 33

Hazırlayan: Hasan OYTUN

Muhyiddin Abdal’ın, XV. yüzyılın sonları ile XVI. yüzyılın ilk yarısında yaşadığı bilinmektedir. Önceleri onun hayatı ve kişiliği hakkında fazla bir bilgi bulunmamasına rağmen, son zamanlarda Bayram Durbilmez tarafından 1998′de “Muhyiddin Abdal Divânı (İnceleme-tenkitli metin) adlı bir “Doktora Tezi” yapılmıştır. Bu sebeple Muhyiddin Abdal’ın da hayatı, eserleri ve kişiliği bu takdire şayan çalışma ile ilim âleminin istifadesine sunulmuştur.

Şiirlerinde Hacı Bektaş Velî, Otman Baba, Balım Sultan, Nesimî...vb. gibi Alevî-Kalenderî-Hurûfî-Bektaşî ulularından bahsetmektedir. Balım Sultan'dan inâbe almış, Akyazılı İbrahim Baba'ya intisab etmiştir. Bunun yanında Yûnus Emre, Hatayî, Kaygusuz Abdal ve Nesimî gibi şâirlerin etkisinde kalmış olduğu bilinmektedir (Durbilmez 1996: 427-438). Elimizdeki bu bilgilerden hareketle Muhyiddin Abdal'ın 16. yüzyılda yaşamış olabileceğini kabul edebiliriz.

-1-

Acep dosttan bize nazar olamı

Dost ile usulca pazar olamı

Gönül diyarına hükmün yürüten

Gönülden günüle gezer ulamı

Ne ki kılsa yine malumdur ana

Görüp aybımızı yazar olamı

Söylesen hak sözün yüzünü döner

Yoksa cahil haktan bizar olamı

Erenler sözünü pişirir söyler

Erin nutku candan sızar ola mı

Muhittin fariğ ol sözü üretme

Söyledikçe bu söz uzar ola mı

-2-

Ala gözlü Sultan Baba

Ululardan ulusun sen

Yedi iklim dört köşeye

Arşa kürse dolusun sen

Yüzin gören yoksul baylur

Kâfirler îmâna gelür

Seni sevmeyen ne olur

Şâh-ı kerem Ali'sin sen

Şâhısın eksüklü kulun

İçenler ayılmaz dolun

İnceden incedür yolun

Tamâm gerçek velîsin sen

Doğru sözün yol kılıcı

Çaldığın iki bölüci

Düşmüşler elin alıcı

Hakkın kudret elisin sen

Dehânından kevser akar

Nazarun Hakk yola bakar

Kokun cümle âlem kokar

Muhammedün gülüsün sen

Parlayup âteşün yanar

Cümle 'âlem şulene çunar

Susayanlar senden kanar

Âb-u hayât gölüsün sen

Muhyiddîn Abdal neylersin

Dipsiz denizler boylarsın

Ne bilir ne söylersin

Aklınmı var delisin sen

-3-

Ariflerin sohbeti candan olur

Küfür gider Lutf-u imandan olur

Tarikatta taatin temiz kılan

Kendi ümmet, tarıkı dinden olur

Talep ile nefsini bilmeyene

Zira bilmezsen kusur senden olur

Bunca nimetler yenilip içilir

Bilir misin aslını kandan olur

Gelsin gevher alan madenini buldum

Maden benim ol gevher benden olur

Genci buldun ise key faş eyleme

Kavga düşer aleme dandan olur

Arifler sohbeti Muhyiddin Abdal

Bile nur bilmeze zindan olur

-4-

Aşk olsun meydana gelip

Doğru yolunca gidene

Aferin Hakkı Hak bilip

Hal giyip gönül güdene

Arif isen özün yokla

Tevekkül kapısın bekle

Geç buldun ise pek sakla

Duyunnak olmaz nadana

Besleme gazab atını

Çekersin zulumatını

Tepele nefsin itini

Zarar gelmesin bedene

Gönlünü yüksekten indir

Ar etme alçağa kondur

Açı doyur susuz kandır

İbade borcun ödene

Nazar ırmayıp doğru bak

Doğru gidene zeval yok

Rahmet eder yarlıgar Hak

Hak için kulluk edene

Göresin yarin yüzünü

Öpesin iki gözünü

Hak yargılar Hak sözünü

Hub dinleyip işidene

Muhyiddin Abdal aşkolsun

Sırrını eller duymasın

Yemişin nadan yemesin

Şayet yeyiben dadana

-5-

Bize serleşker olmağa

Şah-i kerem Ali gerek

Mürşiddir rehber olmağa

Adem Akyazılı gerek

Âlem ademe çıkmağa

Ulu ateşler cunmağa

Er verip leşker çekmeğe

Gene Sultan Bali gerek

Muhyeddin derviş olmağa

ölmezden önden ölmeğe

Bir kişi nasib almağa

Edeb erkan yolu gerek

-6-

Bizim tacımız süreta, Seb'ulmesani gösterir

Zira bu Seb'ulmesani, Şekl - i insanı gösterir

Giydiğimiz hırka dahi, Çektiğimiz sikke dahi

Mescid ile Mekke dahi, Hep bu nişanı gösterir

Mekke'nin tavafı yedi, Mekke deyu kim okudu

Kim dünyadan elin yudu, Ol cavidanı gösterir

Görünen Hak'dır gözünde, Söyleyen Hak'dır sözünde

İnsanın hattı yüzünde, Hatm - ı Kur'an - ı gösterir

İnsandır Hak'kın mazharı, Hak'dır insanın azheri

La'l - i lebinin kevseri, Hayat - ı canı gösterir

Hak'ka aşık olan kişi, Hak'la olur her bir işi

Aşıkların gözü yaşı, Ab - ı hayvanı gösterir

Her kimin ki pakdir özü, Uyanık dürür can gözü

Muhyeddin' in sözü yüzü, Şerh ü beyanı gösterir

-7-

Çün eriştim ben cananın izine

Yüzüm sürdüm ayağının tozuna

Can tutuldu zülfünün tuzağına

Dil bend oldu kaşı ile gözüne

Gönül gözü sihrinden fehme vardı

Sabrı gitti korku düştü özüne

Aşıkı bin can ile kurban olur

Aferin bu şive ile nazına

Hak Taala ismini yad eyledi

Otuz iki hattı yazmış yüzüne

Yüzünde hem sözünde yirmi sekiz

Ol sebebden zahir oldu özüne

Rence deva derdine şifa bulur

Kim ki bu nüshayı alub yazına

Zi saadet zihi devlet mürüvvet

Vakıf ola o kim gire razına

Muhyeddin benliğim kayıdı benden

Hayalim düşeli şeksiz yüzüne

-8-

Dilberim bu cisme bir can dediler

Gönüller tahtına sultan dediler

Bu dertli canların şeksiz tabibi

Seni diriltmeye derman dediler

Şanında gelmiştir (ahsenil kısas)

Budur gökten inen furkan dediler

Sıfatın zatının evrakı gibi

Yüzondört sure - i Kuran dediler

Yüzün hak fatiha, serdedir boyun

Cemaline arşı rahman dediler

Hüsnün cennet imiş, haddin melekler

Yanağın ravza - yı rıdvan dediler

(Kab kar şın) dir kirpik cana

Dudağın çeşme - i hayvan dediler

Vusalm ka'bine eren aşıklar

Şüphesiz Yusuf u Kenan dediler

Aşkımla devr eder bu çarhı felek

Kainat hükmünle ferman dediler

Ne fettan yay imiş kaşmla gamzen

Muhittin okuna kurban dediler

-9-

Dinle imdi ne diyeyim

Delil-i burhandır Ali

Gel eşiğne yüz süreyim

Kıble i imandır Ali

Pervane olup yanarsın

Şarab - ı aşkı sunarsın

Her müşkülünü tadarsın

Mürşidi gümandır Ali

Anın sırrı ayan olmaz

O cevhere ziyan olmaz

Vasfı dilde beyan olmaz

Defter - i divandır Ali

Vücudum şehrinde bulam

Birliğin varlığın bilem

Tamam onsekizbin alem

İçinde sultandır Ali

Hakikattir marifettir

Tarikattır şeriattır

Nübüvvettir velayettir

Küllide yeksandır Ali

Gel geçelim kıl ü kalı

Gözetelim doğru yolu

Muhammed Mustafa Ali

Hem bahri ummandır Ali

Hüsn - ü halkı gönlüm aldı

Hüseyn cisme can oldu

Bize haktan nida geldi

Halikül rahmandır Ali

Şunu ben diyeyin size

Çün bu haber değdi bize

Kimdir görünen bu göze

Ki ser-i pinhandır Ali

Muhittin'in cism ü canı

Muhammed Ali'dir kanı

Doğru seyreder cihanı

Ol gene-i nihandır Ali

-10-

Doğruya nazar eyleriz

Biz eğri nazar bilmeyiz

Nakd ile pazar eyleriz

Veresi pazar bilmeyiz

Biz ol mekanda oluruz

Emr ile bunda geliriz

Nakdi kamilden alırız

Kayba intizar bilmeyiz

Haktır sevdiğimiz bizim

Haktır öğdüğümüz bizim

Boyun eğdiğimiz bizim

Haktır özge yar bilmeyiz

Biz bu mülke gelüptürüz

Ölmeden ön ölüpdürüz

Yar ile yar olupduruz

Arada ağyar bilmeyiz

Sazımızı ele aldık

Koşmamızı çalageldik

Namusumuz yere saldık

Biz aşıkız ar bilmeyiz

Aşk ile meydana geldik

Nazara divana geldik

Pervaneyiz yana geldik

Zincir ile dar bilmeyiz

Evvel ahır yar kuluyuz

Hayder-i Kerrar kuluyuz

Ezelden ikrar kuluyuz

Müminiz inkar bilmeyiz

Muhyiddin Abdal coşunca

Dalga deryayı aşınca

Aşk önümüze düşünce

Hiç sabr u karar bilmeyiz

-11-

Dört mukarreb ferişte, Her birisi bir işte

Müekkeldir ademe, Adem nedir gör işte

Hak der Kur'an içinde, Kerametim ademde

Bil ki öyle olıcak, Hak'ka çıkar bir işte

Terk - i dünya ibadet, Dedi Peygamber Ahmed

Bu sözün manası ne, Gel dinle haber işte

Dinle Ahmed sözünü, Anla sözün özünü

Bilmez isen remzini, Muhyeddin' e sor işte

-12-

Elif Allah, lam Ali

Mim Muhammed'dir hocam

Bunu böyle bilenler

Gerçek ümmettir hocam

Hocalık sana oldu

Ama halk bizde kaldı

Her kişi aslın bilmek

Farz ve sünnettir hocam

Yoktan var olduğumuz

İnsanca geldiğimiz

Allah'ı bildiğimiz

Binbir minnettir hocam

Hakikatı kim göre

Tarikata kim gire

Marifete kim ere

Bir yanar odum hocam

Şaha bende olmayan

Ölmeden ün ölmeyen

Men arefı bilmeyen

Bu yolda mattır hocam

Muhittin bilmez yalan

Gelsin bir öğut alan

Gönlünde bilki olan

Matluptan yadtır hocam

-13-

Erenlerin eşiğinde

Yaslanıbanı yattım ben

Erenlere beli dedim

Sıdk ile ikrar ettim ben

Şahım da rehberim oldu

Heman kıblem nurum oldu

Gani Otman pirim oldu

Anın eteğin tuttum ben

Eğnime giydim abayı

Terkettim kamu kabayı

Severim Sultan Baba'yı

Can ile gönül kattım ben

Güller açılır çağında

Bülbüller öter bağında

Musa ile Tur dağında

Koyunu bile güttüm ben

Hocamdan ben sebak aldım

Okudum sebakın bildim

Üstad'erdim üstad oldum

Gör ne üstada erdim ben

Maksudum didar eyledim

Gönülden nazar eyledim

Nakd ile pazar eyledim

Alana gevher sattım ben

Kadimi leyi ü neharım

Hayat u bad - ı seherim

Hem sedefim hem güherim

Özge madende buldum ben

Ben Muhammed'in gülüyüm

Ehl - i kemalin kuluyum

Dost bağının bülbülüyüm

Cennet bağında öttüm ben

Kim bilir aşık halinden

Söyleşeyim hal dilinden

Muhyiddin'em aşk elinden

Uş yine deli oldum ben

-14-

Erenler görünüz ne tühfe canım

Defterim elimde, dilde divanım

Okurum yazarım bir gizli gencim

Cahiller gözünden hayli nihanım

Ummandan gelirim gerçi katreyim

Denizim deryayım, bahrı ummanım

Gelende, gidende, devri zamanda

Çarh ile dönerim devri zamanım

Onsekiz bin alem mevziimdir benim

Kah-ı yahşi olur, kahı yamanım

Ay ile güneşte seyran ederim

Kah-ı şemsim, kah-ı maha tapanım

isa'yım, Musa'yım, hem Mustafa'yım

Ahmet'im, Mahmut'um, ehli imanım

Safilim, Sailim, gazibim, yetim

Erenler yolunda kulum, kurbanım

Muhittin Abdal`ım bir kemter kulum

Hakkın fazlıyla ehli irfanım

-15-

Ey hakka yol isteyen

Bu yolda niyaz nedir

Biliyorsan mürşidin

Yolda kılavuz nedir

Miraç gecesinde hak

Buyurdu Muhammed'e

Beş vakitle koy sünnet

Ol sünnete farz nedir

Cuma günü Ahmede

Çalab bir ayna sundu

Aynada ne göründü

Gören arı göz nedir

Yediyi sekiz ettim

Sekizi dokuz ettim

Unuttum hep yüz ettim

Yüz içinde yüz nedir

Hak yarattı her şeyi

Ne var ki kötü iyi

Kabul kıldı kamuyu

Arada gammaz nedir

Muhyittin sözü dinle

Sözünü bilde söyle

Kim söyler kim işitir

Bu sözde iki arz nedir

-16-

Ey Hak'kın talibi gezme avare

Gel boyun sun kulluk eyle bir ere

Ere yeten Hak'ka yeter yakın bil

Erden olur yine derdine çare

Derdli isen iste bul tabibini

Zira tabib bimar eder bimara

Sana gerek olanı iste ara

Kişi Mekke'yi bulur sora sora

Hakim benim dürlü kumaş bendedir

Dükkan açub girdim bir ulu şara

Çağırın şol sarraflara kim gelsün

Uş bu gün meta' çıkardım pazara

Sarraf bilür gevherin kıymetini

Baha biçsün ol kıymetli gevhere

Arifin esrarını taş idem ben

Ne münasib deyem ehi - i inkara

Okudum bildim der ise demesün

Her kimdeki var ise ol emmare

Muhyeddin' in pazarı Hak iledir

Ki gözlü gerek gele Hak'kı göre

-17-

Gel beri gel ey hekim

Dinle sözün hasını

Kulak ver bu kelama

Bilesin enfesini

Dört kitabın manasın

Bir elifte bulmayan

Dört kitabı okusa

Bilmeye esmasını

Erin erin diyenler

Sıfatın bezeyenler

Ne erliği var ise

Gidersin vesvasını

Kimin kalbi saf değil

Her sözü mushaf değil

Bilmeyen arif değil

İlim ve meşmasini

Ger faki ise faki

Hakkı yakin bil hakkı

Havbin vechinde oku

Taha ile yasini

Muhittin mana ectar

Alana cevher satar

Kuranda delil tutar

Bu sözün imlasını

-18-

Gelsin bizden can isteyen

İstediği can bulundu

Hakkın lütfu kereminden

Bil-cümle ihsan bulundu

..........

Bincan beter bir deminden

Vücudum cem-ül ceminden

Yusufu Kenan bulundu

Kim görmedi ben dağladım

Sözü yerinde bağladım

Yetmiş iki dil ağladım

Mührü Süleyman bulundu

Uyan ey gafil yatmış dur

Haşr olup nefh olundu sur

Ağlıyor bak gözün aç, gör

Ol genc-i pinhan bulundu

Hak ayan oldu halka taş

Dört anasırla heft ü şeş

Zerre dikizlendi güneş

Katrede umman bulundu

Ten varup aslını buldu

Can yine yerine geldi

Söz burada tamam oldu

Delil ve burhan bulundu

Merhemi vardır yaranın

Tabib eylerdi çarenin

Muhittin'i bi çarenin

Derdine derman bulundu

-19-

Hakikat bahrınin deri

Yedi deryadan süzüldü

Dirildi müftü müderris

Nice fetvalar düzüldü

Yazanlar iki dört dördün

İçinde bir elif gördüm

Elifi noktaya verdim

Yetmiş iki harf yazıldı

Kim bu sözden alır öğüt

Ona mürekkeple divit

Dil kalemdir gönül kağıt

Kelam üstüne dizildi

Yüzünde hasrolmuş kaffuha

E, l, ra ile ta, ha

Sanki bulut indi maha

Zülfü yüzüne çözüldü

Zahidin zannın boyladım

Bi nokta şerhin söyledim

Bin bir suali eyledim

Mat oldu aklı bozuldu

Niye anlamaz cim daldan

Bi haberdir hat ve haldan

Aciz kaldı bu sualdan

Zerre zerre hep ezildi

Zahidin dili tutuldu

İlmi bir yola satıldı

Sanırsın kaftan atıldı

Ol lain kendi çözüldü

Görenler feth oldu kandan

Du alem kaffiyle bundan

Şol Azazil çıktı dinden

Haktan eksildi üzüldü

Muhittin aba vü şalda

İki bayram nedir yılda

Nesiminin iş bu yolda

Yek-ser derisi yüzüldü

-20-

Hazerim şarabı benim

Abı hayat bendedir

Kevser dileyenler gelsin

Kadir ü beraat bendedir

Geldi iman hissesi

Gitti gamı gussasi

Ali Hamza kissası

Ol hikayet bendedir

Musa ile Tur benim

Cennetiyle hur benim

İki benim bir benim

Bin kainat bendedir

Okuyup yazan dahi

terazi düzen dahi

Ol yedi ezen dahi

Onbir kamet bendedir

Ey can sözümü işit

Benim mah ile hurşit

Hem talibim hem mürşit

Çok hidayet bendedir

Muhyiddin`im eğlence

Düş oldu gizli gece

Hem yenmiş türlü rence

Özge necat bendedir.

-21-

İnsan, insan derler idi

İnsan nedir şimdi bildim

Can deyu söylerler idi

Bu can nedir şimdi bildim

Müminin kalbinde olan

Bulmadı taşrada kalan

Kendisinde buldu bulan

İman nedir şimdi bildim

Bir kılı kırk yardıkları

Birin köprü gerdikleri

Erenler gösterdikleri

Erkan nedir şimdi bildim

Ehli takvanın tuttuğu

Müminlere ok attığı

Münkirlerin şekkettiği

Güman nedir şimdi bildim

Sohbette sözünü bilmez

Sözünün yüzünü bilmez

Ne gafil, özünü bilmez

Hayvan nedir şimdi bildim

Özümü eyledim zelil

İnayet eyledi Celil

Dil içinde yanan delil

Buhran nedir şimdi bildim

Muhyiddin eder Hak nazır

Görene her yerde hazır

Nihan nedir, nedir zahir

İnsan nedir şimdi bildim.

-22-

Katrede deryayı ummanı buldum

Eriştim, menzili payam buldum

Zehi menzil, zehi bu dem içinde

Ne kutlu saat ol devranı buldum

Aşkın pazarını seyre dururken

Nigaha düş olup cananı buldum

Can erdi vuslata ref oldu nikab

Yakub'um Yusufu Kenan'ı buldum

Vücudum turuna çıktım bi güman

Ben anda Musa'yı Ümranı buldum

Tevrat'ı, Zebur'u, hem de İncil'i

Muhammed katında furkanı buldum

Dilberim meğer ki yüzü mushafmış

Yazılmış hattında Kur'an'ı buldum

(bist ve heşt ve S ve D) buldu nişanı

Ayeti, delili, burhanı buldum

Muhittin`im bugün divan - i Ali'de

Okudum, defter ve divanı buldum

-23-

Kılarız namazı kılmayız değil

Biz hakkın emrini bilmeyiz değil

Kur'an kitabımız İslam dinimiz

Hadisten ayetten almayız değil

Bildik rumuzunu savm ı salatın

İsteyip ıssını bulmayız değil

Talibiz ruz - ü - şeb ilmu ledüne

Aşkıyla bahrine dalmayız değil

Sıdk ile mihraba tuttuk yüzümüz

Yönümüz kıbleye salmayız değil

Muhittin ağlarız bir dost için biz

Bir zaman güleriz gülmeyiz değil

-24-

Keramet-i adem benim

Emir-emanet bendedir

Ruh u can ve kan benim

Keşf-i keramet bendedir

"kaf" ile "nun"un mü'nisi

İstivada değil midir?

Yedi yer gök yedi mushaf

Ol yedi ayet bendedir

Çar anasırla dört kitap

Ateş, hava, su ve turap

Haşr ü neşr ve ihtisap

Lavh ve devat bendedir

Yüz yiğirmi dörtbin alem

Üçyüz altmış beşe kadem

Kuh kafa çekildi alem

Had ve nihayet bendedir

Aşık isen ey din eri

Gezme yabanda serseri

Anari gitme gel beri

Nur-u hidayet bendedir

Benim Kul Muhittin Abdal

Bendedir hayat-ı zilal

Gel dinler isen vasfı hal

Arı-hikayet bendedir

-25-

Medine'den gider oldun Kufe'ye