Asik Remzani - Özdeyisler

Âşık Remzâni

Yorum

İçerik

FUZULİ (1504 – 1556) 25

Hazırlayan: Hasan OYTUN

Alevi inancında yedi ulu ozandan biri olan Fuzuli’nin asıl adı Mehmet’tir. 1504 ‘de Kerkük’te doğmuştur. Kerkük’te Bayat Türkmen boyunun Karyağdı soyundan gelmektedir. Bir gönül eri olan Fuzuli; yaşamı süresince Kerbela ve Bağdat çevresinden ayrılmamış, bir süre Hz. Ali’nin türbesinde türbedarlık yapmıştır. Fuzuli’nin en büyük dileği Kerbela’da ölmektir ve yakın çevresine Hz. Hüseyin’in türbesinin yanında toprağa verilmeyi ve mezarına taş konulmamasını vasiyet etmiştir. Kendisi veba hastalığı salgınında Hakk’a yürümüş ve vasiyeti yerine getirilmiştir. Fuzuli’nin en önemli yapıtı Kerbela katliamını da anlatan Hadikat-ü Süeda’dır (Mutluların Bahçesi). Fuzuli, Osmanlı divan edebiyatının tek Alevi şairidir. Fuzuli; yalnızca Türk ve Fars edebiyatında değil, dünya klasikleri arasında da saygın bir yer almış ozandır. Fuzuli’nin bu mahlası neden ve nasıl seçtiği farsça divanının ön sözünde şöyle anlatılmaktadır:

‘’Şiir yazmaya başladığımda seçtiğim mahlası, birkaç gün sonra başka bir şair kullanıyordu. Mahlasımı değiştiriyordum, kısa bir süre sonra yeni mahlasım da aynı akibete uğruyordu. Anladım ki daha önceki şairler şiirlerden çok mahlasları kapışmışlar. Bu durumda düşündüm ki başkalarıyla ortak mahlas kullandığımda başarılı olursam, şiirlerim ortaklarımın sanılır bana yazık olurdu, başarılı olamazsam mahlas ortaklarıma kötülük etmiş olurdum. Bu nedenle ben Fuzuli adını aldım. Kötü ad beni başkalarına karışmaktan uzak tuttu. Şükür olsun ki sonu iyi çıktı. Dikenim gül, taşımsa gevher oldu. Böylece alemde tek kaldım. Ayrıca, bütün ilim ve fenni özümde toplamaya gayret ediyorum. “Fuzul”, ilimler, fenler anlamına geldiği için amacım mahlasımda ifadesini buldu. Kaldı ki Fuzulilik halk katında edebe terbiyeye aykırı davranış anlamına gelir. Bense, yüce alimlerle pek az bulundum. Merhametli hükümdarlar tarafından yetiştirilmedim. Gezip tozmayı sevmediğim halde, haklı konularda filozofların sözüne itiraz ederim. Bilim konuşmalarında alimlerin sohbetine karışır, söz söyleme sanatında üstatlarla tartışırım. Belki de bu davranış bir taraftan Fuzuli’nin ilmine ve fazlına alamet sayılır, fakat o diyorki; bana göre düpedüz terbiyesizlik, fodullukdur.’’

‘’Benim şiirlerim altın değil, gümüş değil, elmas değil, la’l değil, topraktır fakat Kerbela toprağıdır.’’

Fuzuli,aşka bir sevgilinin sıcak ürpertisi olarak değil,inancı için aradığı bir kurtuluş heyecanı olarak sarılmış ve aşkı,Tanrıya ulaşılan bir yol olarak benimsemiştir.

Ozanımızınhayatı ile ilgili daha geniş bilgi için "Yedi Ulu Ozanlar" bölümüne girebilirsiniz !

Fuzuli'den örnek şiirler ve günümüz Türkçesine çevirileri

-1-

Âşiyân-ı murg-ı dil zülf-i perîşânundadur

Kande olsam ey perî gönlüm senin yanundadur

(Gönül kuşunun yuvası senin dağınık saçlarındadır.

Ey sevgili nerede olsam gönlüm senin yanındadır)

Işk derdiyle hoşem el çek ilâcumdan tabîb

Kılma dermân kim helâküm zehri dermânundadur

(Aşk derdiyle hoşum ey tabip bana ilaç verme, derdime derman olma.

Çünkü beni helak edecek zehir senin vereceğin dermandadır)

Çekme dâmen nâz idüp üftâdelerden vehm kıl

Göklere açılmasun eller ki dâmânundadur

(Naz ederek düşkünlerden eteğini çekme.

Sen eteğine tutulmuş olan ellerin göklere açılmasından kork)

Gözlerüm yaşın görüp şûr itme nefret kim bu hem

Ol nemekdendür ki la’l-i şeker-efşânundadur

(Gözlerimin yaşını tuzlu görüp ondan nefret etme.

Çünkü o senin şeker saçan dudaklarındaki tuzdandır)

Mest-i hâb-ı nâz ol cem’ it dil-i sad-pâremi

Kim anun her pâresi bir nevk-i müjgânundadur

(Naz uykusunun sarhoşu olup, yüz parça olan gönlümü toparla.

Çünkü onun her parçası senin kirpiklerinin ucundadır)

Bes ki hicrânundadur hâsiyyet-i kat’-ı hayât

Ol hayât ehline hayrânem ki hicrânundadur

(Senden ayrı olmakta hayatı bitirme özelliği vardır.

Senden ayrı olup da hala yaşayanlara hayranım)

Ey Fuzûlî şem’ veş mutlak açılmaz yanmadın

Tâblar kim sünbülinden rişte-i cânundadur

(Ey Fuzuli senin can ipliğinde olan ve sevgilinin saçından

kaynaklanan kıvrımlar mum gibi yanmadan açılmaz)

-2-

Bende Mecnûn’dan füzûn âşıklık isti’dâdı var

Âşık-ı sâdık benem Mecnûn’un ancak adı var

(Bende Mecnun’dan daha fazla aşıklık yeteneği var.

Gerçek aşık benim, Mecnun’un sadece adı var)

N’ola kan tökmekde mâhir olsa çeşmüm merdümi

Nutfe-i kâbildürür gamzen kimi üstâdı var

(Göz bebeği kan dökmekte maharetli olsa ne olur.

O yetenekli bir tohumdur, senin gamzen gibi bir üstadı var)

Kıl tefâhür kim senün hem var ben tek âşıkun

Leyli’nün Mecnûn’ı Şîrîn’ün eger Ferhâd’ı var

(Eğer Leyla’nın Mecnun’u, Şirin’in de Ferhat’ı varsa,

senin de benim gibi bir aşığın var. Bununla iftihar et)

Ehl-i temkînem beni benzetme ey gül bülbüle

Derde yoh sabrı anun her lahza bin feryâdı var

(Ey gül ben temkinli birisiyim beni bülbüle benzetme.

Onun derde tahammülü yok, her an bin feryadı var)

Eyle bed-hâlem ki ahvâlüm görende şâd olur

Her kimün kim devr cevrinden dil-i nâ-şâdı var

(Öyle kötü haldeyim ki feleğin cevrinden dolayı mutsuz olan her kişi,

benim halimi görünce mutlu olur)

Gezme ey gönlüm kuşı gâfil fezâ-yı ışkda

Kim bu sahrânun güzergâhında çok sayyâdı var

(Ey gönül kuşum aşk semasında gafil gezme.

Çünkü bu sahranın yolunda çok avcı var)

Ey Fuzûlî ışk men’in kılma nâsıhdan kabûl

Akl tedbîridür ol sanma ki bir bünyâdı var

(Ey Fuzuli nasihatçinin aşkı yasaklamasını kabul etme.

O akılla ilgili bir tedbirdir. Bir temeli yoktur)

-3-

Benüm tek hîç kim zâr ü perîşân olmasun yâ Râb

Esîr-i derd-i ışk u dâg-ı hicrân olmasun yâ Râb

(Ya Rab benim gibi hiç kimse inlemesin ve perişan olmasın.

Hiç kimse aşk derdinin ve ayrılık yarasının esiri olmasın)

Dem-â-dem cevrlerdür çekdüğüm bî-rahm bütlerden

Bu kâfirler esîri bir müselmân olmasun yâ Râb

(Daima bu merhametsiz putlardan dolayı ızdırap çekiyorum.

Ya Rab bir müslüman bu kafirlerin esiri olmasın)

Görüp endîşe-i katlümde ol mâhı budur derdüm

Ki bu endîşeden ol meh peşîmân olmasun yâ Râb

(O ay yüzlünün beni öldürmeyi düşündüğünü görüp dert edindiğim

budur: düşüncesinden o ay yüzlü pişman olmasın ya Rab)

Çıharmak itseler tenden çeküp peykânın ol servün

Çıhan olsun dil-i mecrûh peykân olmasun yâ Râb

(O servi boylunun okunu tenden çıkarmak isteseler,

çıkan yaralı gönül olsun da temren olmasın ya Rab)

Cefâ vü cevr ile mu’tâdem anlarsuz n’olur hâlüm

Cefâsına had ü cevrine pâyân olmasun yâ Râb

(Onun eziyetine, cefasına alıştım. Onlar olmadan halim ne olur.

Onun cefasına sınır, cevrine son olmasın ya Rab)

Dimen kim adli yoh yâ zulmi çoh her hâl ile olsa

Gönül tahtına andan özge sultân olmasun yâ Râb

(Demeyin ki onun adaleti yok zulmü çok.

Nasıl olursa olsun ondan başkası gönül tahtına sultan olmasın ya Rab)

Fuzûlî buldı genc-i âfiyet meyhâne küncinde

Mübârek mülkdür ol mülk vîrân olmasun yâ Râb

(Fuzuli sağlık hazinesini meyhane köşesinde buldu.

Ya Rab o mülk mübarek bir mülktür viran olmasın)

-4-

Bir güzel meth edeyim bari alem yanmasın

Pervaneler gibi herdem can-u alem yanmasın

Hüsnüne mağrurlanırsın Yusuf-u Kenan`mısın

Mah yüzüne bir nikap tut ben yandım el yanmasın

Ebruların şemine yanmaktadır pervaneler

Al yanağın gamzesine dizilmiş durdaneler

Zülcelalın hikmetinden ne doğurur anneler

Mah yüzüne bir nikap tut ben yandım el yanmasın

Gözlerin inkara benzer ebrular keman olur

Her kaçan yüzüne baksam katlime ferman olur

Yüzünü görse bir kafir şüphesiz iman bulur

Mah yüzüne bir nikap tut ben yandım el yanmasın

Ey Fuzuli yeter eyledin bunca cefa

Serimi yoluna koydum gelmedin sen insafa

Güzellerin padişahı ya Muhammet Mustafa

Mah yüzüne bir nikap çek ben yandım el yanmasın

-5-

Biz cihan sarayını gerçekte viran bilmişiz;

Esenlik hazinesini bu virane içinde gizli bilmişiz.

Gerçi suretperest, taklit ile kendini alim bilir;

Gerçekler aleminde biz onu cahil bilmişiz.

Habersizler, şarabi, rahatlık içkisi sanırlar;

Biz zamanın bilgesiyiz; onu dökmüş; kan bilmişiz.

Anladık ki, alem mülkü kimseye vefa eylemez;

O zamandan beridir; onu Süleyman mülkü bilmişiz.

Ey Fuzuli! Ayrı sanmışın mescidi meyhaneden;

Meğer ne hata imiş ki, biz seni hep irfan ehli bilmişiz!

-6-

Can verme sakın aşka aşk afeti candır

Aşk afeti can olduğu meşhuru cihandır

Sakın isteme sevdayı gam aşkta her an

Kim istedi sevdayı gamlı aşk ziyandır

Her ebrulu güzel elinde bir hançeri honriz

Her zülfü siyah yanında bir zehirli yılandır

Yahşi görünür yüzleri güzellerin emma

Yahşi nazar ettikte sevdaları yamandır

Aşk içre azap olduğu bilirem kim

Her kimseki aşıktır işi ahü figandır

Yadetme güzel gözlülerin merdümi çeşmin

Merdüm deyip aldanma kim içtikleri kandır

Gel derse Fuzuli ki güzellerde vefa var

Aldanmaki şair sözü elbette yalandır.

-7-

Dôstum âlem senünçün ger olur düşmen bana

Gam degül zîrâ yetersin dôst ancak sen bana

(Dostum senin yüzünden herkes bana düşman olursa bu dert değil

zira bana dost olarak yalnız sen yetersin)

Işka saldum ben beni pend almayup bir dôstdan

Hîç düşmen eylemez anı ki itdüm ben bana

(Bir dosttan nasihat almayıp kendimi aşka saldım.

Benim kendime ettiğimi hiçbir düşman yapmaz)

Cân ü ten oldukça benden derd ü dâğ eksük degül

Çıhsa cân hâk olsa ten ni cân gerek ni ten bana

(Canım ve tenim var oldukça benden dert ve aşk yarası eksik olmaz.

Canım çıksa tenim toprak olsa daha iyi. Çünkü bana ne can ne de ten gerekir)

Vasl kadrin bilmedüm fürkat belâsın çekmedin

Zulmet-i hecr itdi çoh târîk işi rûşen bana

(Ayrılık belasını çekmeden kavuşmanın değerini bilmedim.

Çok karanlık bir işi bana ayrılık karanlığı aydınlattı)

Dûd ü ahkerdür bana serv ile gül ey bâğbân

N’eylerem ben gülşeni gülşen sana külhan bana

(Ey bahçivan! Benim gönlümün ateşi gül, ahımın dumanı da servidir.

Ben gülşeni ne yapayım. Gülşen senin olsun, külhan da benim)

Gamze tîgin çekdi ol mâh olma gâfil ey gönül

Kim mukarrerdür bu gün ölmek sana şîven bana

(Ey gönül! O ay yüzlü kılıcını çekti. Gafil olma.

Bugün senin ölmen benim de yas tutmam kararlaştırılmıştır)

Ey Fuzûlî çıhsa can çıhman tarîk-i ışkdan

Reh-güzâr-ı ehl-i ışk üzre kılun medfen bana

(Ey Fuzuli! Canım çıksa aşk yolundan çıkmam.

Mezarımı aşıkların gelip geçtiği yol üzerine yapın)

-8-

Ey beni çılgın eden: benden bu kaçış hali nedir?

Niye sormazsınki, bu çılgın gönlümün ahvali nedir?

Eğer bana halk içinde ilgi göstermezsen mazursun:

Ama tenhada da yüz vermezsin, bu korku nedir?

Halimi bilmediğin için bana açmıyorsan, anlarım;

Ya halimi bilip de kasten bilmezden gelmek nedir?

Bülbülün gayreti gül arzusu yolundadır derler;

Ama gulu gördüğünde meyletmez, peki bu dava nedir?

O peri yüzlü, ben rüsvaya hiç etmez iltifat...

Ey Fuzuli! Bilmem ki, ben rüsvanın sucu nedir?

-9-

Ey melek-sîmâ ki senden özge hayrandur sana

Hak bilür insan dimez her kim ki insandur sana

(Ey melek yüzlü, senden başka herkes sana hayrandır.

Allah bilir ya insan olan sana insan demez)

Virmeyen cânın sana bulmaz hayât-ı câvidân

Zinde-i câvîd ana dirler ki kurbandur sana

(Sana canını vermeyen ebedi hayatı bulamaz.

Sana kurban olana ebedi hayatı buldu derler)

Âlemi pervâne-i şem’-i cemâlün kıldı ışk

Cân-ı âlemsin fidâ her lahza bin candur sana

(Aşk bütün dünyayı güzelliğinin mumuna pervane yaptı.

Sen alemin canısın, sana her an bin can fedadır)

Âşıka şevkunla cân virmek inen müşkil degül

Çün Mesîh-i vaktsin can virmek âsandur sana

(Aşığa senin sevginle can vermek zor değildir.

Çünkü sen dönemin İsa’sısın senin için can vermek kolaydır)

Çıhma yârum giceler âğyâr ta’nından sakın

Sen meh-i evc-i melâhatsin bu noksandur sana

(Ey yarim geceleri dışarı çıkma, yabancıların ayıplamalarından kork.

Sen güzellik semasının ayısın, bu senin için noksandır)

Pâdişahum zulm idüp âşık seni zâlim dimiş

Hûb olanlardan yaman gelmez bu bühtandur sana

(Ey padişahım, aşık sana zalim diyerek zulmetmiş.

Güzel olanlardan kötülük gelmez, bu sana bir iftiradır)

Ey Fuzûlî hûb-rûlardan tegâfüldür yaman

Ger cefâ hem gelse anlardan bir ihsandur sana

(Ey Fuzuli, asıl kötü olan güzel yüzlülerin kayıtsızlığıdır.

Onlardan cefa bile gelse bu senin için bir ihsandır)

-10-

Eyy Tanrı! Lütfunu bana daima klavuz et

Sana götürmeyen yolu bana gösterme

Yabancı ile tanışıklığımı kes

Bana ancak kendi tanıdıklarını tanıt.

Eğer adaletin bana işlerime göre ceza verecekse

Ahh! bende sana laik iş yok

Ben bana gerekeni bilmiyorum, sen bilgesin

Sana her ne gerekmezse onu bana verme

Senin dileğin ne ise benim dileğim de odur

Benim senden gayrı bir dileğim olmaz haşa

Fuzuli gibi beni arzu hapsine tutsak etme

Eyy Tanrı! bana ölümlülük yolunu göster.

-11-

Felek, bağrımı kan etmeden, gönlüm açılıp serpilmedi;

Beni böyle ağlatıp inletmeden sevindirmedi.

Kılmadan zulm ile yüz parça su yaralı göğsümü,

Bu bahçede, gül gibi, bir anlık bile güldürmedi.

Şükür ki, felek muradımı verdi de; ümitsiz kılıp,

Bu aşk ve sevgi isinde beni pişman eylemedi.

Dert yokmuş kimsede; yoksa, ask feyzi tabibi

Kimde dert gördü de, o derde derman eylemedi?..

İnsanoğlu sabırsızdır; yoksa zaman

Hangi isi yavaş yavaş kolaya döndürmedi?..

Gözyaslarımın seli yeryüzünü kapladı, ama mutluyum;

Çünkü o sel, sabrımın binasını viran eylemedi...

Aşk alış verisinde, dosta kavuşma kazancını elde ettim;

Ey Fuzuli! Canana canini veren, asla ziyan eylemedi...

-12-

Gönül hayalle avunup, vuslata meyletmez;

Gönül dışında bir yar olduğunu aşık hayal etmez.

Hakikat ehli, kendini güzellik ve cemale kaptırmamalı;

Gerçek aşk asla bir kusur kabul etmez...

Kamil aşk isteyen, sekil güzelliğinden sakınır;

Çünkü sekle bağlanmak, aşığı olgunluk sahibi etmez.

Şekilcilik, aşk ehlinin cehaletine delildir;

Halbuki, akilli olan, bir gün ayrılınacak olanla birleşmez.

Dost, gönülde yerleşse, gözde niçin dolaşsın?

Muhabbet, sabit olsa, öz mekanından göçüp gitmez...

Gönül levhası masiva lekesinden daima beri olmalı;

Tevhit ehli olan, idrak sayfasına zülüften ve benden nakış çekmez...

Mana ehli, sekil için iradesini kaybetmez asla;

Hakikat cevherini mecaz cahilliğine çiğnetmez...

Gönül ehli olan, suret ehlinin hilesine bağlanmaz;

Fuzuli ise bağlanmıştır; demek ki hali idrak etmez...

-13-

Gönülde bin gamum vardur ki pinhân eylemek olmaz

Bu hem bir gam ki il ta’nından efgân eylemek olmaz

(Gönülde bin gamım var, bunu gizlemem mümkün değil.

Bu öyle bir gamdır ki başkasının ayıplamasından figan etmek olmaz)

Ne müşkil derd olursa bulınur âlemde dermânı

Ne müşkil derd imiş ışkun ki dermân eylemek olmaz

(Alemde ne kadar zor dert olursa derman bulunur

Senin aşkın ne zor dert imiş ki derman bulmak mümkün değil)

Fenâ mülkine çoh azm itme ey dil çekme zahmet kim

Bu tedbîr ile def’-i derd-i hicrân eylemek olmaz

(Ey gönül, yokluk ülkesine çok yönelme, boşuna zahmet çekme.

Çünkü bu tedbir ile ayrılık derdini def etmek mümkün değildir)

Sahın gönlüm yıharsın pendden dem urma ey nâsih

Hevâ-yı nefs ile bir mülki vîrân eylemek olmaz

(Ey nasihatçi, sakın öğüde başlama, gönlümü yıkarsın

Nefsin arzusuyla bir mülkü viran etmek olmaz)

Dehânun üzre la’lün istemiş dil def’i müşkildür

Görinmez hîç cürmi yoh yire kan eylemek olmaz

(Gönül senin ağzının üstündeki lali istemiş. Bunun yerine getirilmesi zordur.

Onun hiçbir günahı görünmüyor. Yok yere kan dökmeye gerek yok)

Du’âlar eylerem benden yana bir dem güzâr itmez

Ne çâre sihr ile servi hırâmân eylemek olmaz

(Dualar ediyorum, benden tarafa bir an olsun gelmiyor.

Sihir ile servi yürütmenin çaresi yok ki)

Fuzûlî âlem-i kayd içresin dem urma ışkundan

Kemâl-i cehl ile da’vâ-yı irfân eylemek olmaz

(Ey Fuzuli, kayd aleminin içindesin, aşkından bahsetme.

Tam bir cehaletle kültür davasında bulunmak yanlıştır)

-14-

Hansı gülşen gülbüni serv-i hıramanunca var

Hansı gülbün üzre gonce la’l-i handanunca var

(Hangi gül bahçesinin gül fidanı senin salınan selvi boyun kadar uzundur?

Hangi gül fidanındaki gonca senin gülen dudaklarına benzer?)

Hansı gülzar içre bir gül açılur hüsnün kimi

Hansı gül bergi leb-i la’l-i dür-efşanunca var

(Hangi gül bahçesinde senin güzel yüzün gibi bir gül açılır?

Hangi gül yaprağı senin inci saçan kırmızı dudağın gibidir?)

Hansı bağun var bir nahli kadün tek bar-ver

Hansı nahlün hasılı sib-i zenahdanunca var

(Hangi bahçenin senin boyun gibi meyveli bir fidanı vardır.

Hangi fidanın meyvesi senin çenenin elmasına benzer?)

Hansı huni sen kimi cellada olmuşdur esir

Hansı celladun kılıcı nevk-i müjganunca var

(Hangi katil senin gibi bir cellada tutsak olmuştur.

Hangi celladın kılıcı senin kirpiklerinin ucu gibi sivri ve keskindir?)

Hansı bezm olmış münevver bir kadün tek şem’den

Hansı şem’ün şu’lesi ruhsar-ı tabanunca var

(Hangi toplantı senin boyun gibi bir mumla aydınlanmıştır?

Hangi mumun ışığı senin parlak yanağın gibidir?)

Hansı yerde tapılur nisbet sana bir genc-i hüsn

Hansı gencün ejderi zülf-i perişanunca var

(Sana benzeyen bir güzellik hazinesi nerede bulunur?

Hangi hazineyi bekleyen yılan senin dağınık saçlarına benzer.)

Hansı gülşen bülbüin derler Fuzuli sen kimi

Hansı bülbül nalesi feryad-u efganunca var

(Fuzuli, hangi gülbahçesinin bülbülünün sana benzediğini söyleyebilirler?

Hangi bülbülün iniltisi senin bağırışın, haykıırışın gibidir?

-15-

Hâsılım yok ser-i kûyunda belâdan gayrı

Garazım yok reh-i aşkında fenâdan gayrı

Senin sokağının başında beladan başka elde ettiğim (bir şey) yok

Aşkının yolunda yok olmaktan (ölmekten) başka da bir amacım yok.

Ney-i bezm-i gamem ey âh ne bulsan yele ver

Oda yanmış kuru cisminde hevâdan gayrı

Ey ah! Gam (hüzün) meclisinin ney'iyim,

ateşeyanmış kuru vücudumda arzudan başka bir şey bulamazsın.

Perde çek çehreme hicran günü ey kanlu sirişk

Ki gözüm görmeye ol mâhlikadan gayrı

Perde çek ki bende eksik olmayan kanlı gözyaşı döken yüzüm görünmesin

Gözüm ay yüzlü olanları görsün başka şeyleri değil.

Yetti bi-kesliğim ol gayete kim çevremde

Kimse yok çizgine gird-âb-ı belâdan gayrı

Kimsesizliğim o dereceye vardı ki, çevremde

Keder ve acı döngüsü verenlerden başka kimse yok.

Bozma ey mevc gözüm yaşı habâbın ki bu seyı

Komadı hiç imâret bu binadan gayrı

Ey gözümden sel gibi akan su damlacıkları

Bu binaya (bedenime) olumlu, yapıcı bir şey eklemedin.

Ne yanar kimse bana âteş-i dilden özge

Ne açar kimse kapım bâd-i sebâdan gayrı

Bana, ne gönül ateşinden başka kimse yanar,

Ne de tan yelinden başka kimse kapımı açar.

Bez-mi aşk içre FUZULİ nice âh eylemeyem

Ne temettu' bulunur neyde sadâdan gayrı

Fuzûlî! Aşk meclisine girip de nasıl ah etmeyeyim?

Benim sesten başka bir kazancım bulunmaz.

-16-

Hüsnün oldukça füzûn ışk ehli artuk zâr olur

Hüsn ne mikdâr olursa ışk ol mikdâr olur

(Senin güzelliğin arttıkça aşk ehlinin inlemesi de fazlalaşır.

Çünkü güzellik ne kadar olursa aşk da o kadar olur)

Cennet içün men’ iden âşıkları dîdârdan

Bilmemiş kim cenneti âşıklarun dîdâr olur

(Aşıkları cennet için sevgilinin yüzüne bakmaktan men eden kişi,

bilmemiş ki aşıkların cenneti o yüzdür)

Aşk derdinden olur âşık mizâcı müstakîm

Âşıkun derdine dermân itseler bîmâr olur

(Aşığın mizacı aşk derdiyle mükemmelleşir.

Aşığın derdine derman olunursa o hastalanır)

Zâhid-i bî-hod ne bilsün zevkini ışk ehlinün

Bir aceb meydür mahabbet kim içen huşyâr olur

(Kendinde olmayan zahit, aşıkların derdini nasıl bilsin.

Muhabbet öyle bir şaraptır ki onu içen kendine gelir)

Işk sevdâsına sarf eyler Fuzûlî ömrini

Bilmezem bu hâb-ı gafletten kaçan bîdâr olur

(Fuzuli ömrünü aşk sevdasına sarf eder.

Bilmiyorum bu gaflet uykusundan ne zaman uyanır)

-17-

Mende Mecnundan füzun âşıklık istedadı var

Âşık-ı sadık menem Mecnunun ancak adı var

Bende Mecnun’dan daha fazla aşıklık özelliği var

Aşkına sadık olan benim Mecnun’un sadece adı var.

Kıl tefahür kim senin hem var ben tek aşıkın

Leyla’nın Mecnunu Şirinin eğer Ferhad’ı var

Ben senin aşığınım ki bununla övünmelisin

Nasıl Leyla’nın Mecnun’u Şirin’in Ferhat’ı var; benim de aşkım sensin.

Ehl-i temkinem beni benzetme ey gül bülbüle

Derde sabrı yok anın her lahza bin feryadı var

Ben ölçülü, ağırbaşlı ve akıllı bir insanım ey gül beni bülbüle benzetme

Derde sabrı yok onun, her an feryadı var

Öyle bek-halem ki ahvalim görende şad ol

Her kimin kim dehr cevrinden dil-i naşadı var

Öyle kötü bir haldeyim ki durumumu görenler sevinirler

Zamanın değişiminden, kimin neşesiz, sevgisiz, dili, gönlü var.

Gezme ey gönlüm kuşu gafil feza-yı aşkta

Kim bu sahranın güzer-gahında çok sayyadı var

Ey gönlümün kuşu, aşk âleminde boş boş gezme

Çünkü bu mekânın her yerinde (yolunda) birçok avcısı var.

Ey FUZULİ aşk men'in kılma nasihten kabul

Akıl tedbiridir ol sanma ki bir bünyadı var

Ey Fuzuli! Aşkı yasaklayan öğütlerden uzak dur. Bu tür sözlere uyma

Sanma ki o tür sözlerin bir temeli, aslı, esası olsun. O sözlerin gerçek bir anlamı yok. Aklını kullan ve bu asılsız sözlere karşı tedbirli ol.

-18-

O dilber ki, devamlı aşığa yüzünü göstermez;

Noksan kalır; bakış feyzi bulup, olgunluk kesbetmez...

Aşıkları kendine çekmeyen, gerçek maşuk sayılmaz;

Ne çıkar o suret güzelliğinden ki, hal ehlini cezp etmez?...

Maşukun yüzü, bilge olmayandan gizli kalmalı;

Çünkü bilge olmayan, Allah’ın sanatını idrak etmez...

Güzellerin vuslatına talip olan, nefsin arzusudur;

Yoksa gerçek aşk için: ayrılık: ya da vuslat: fark etmez...

Maşuk, aşığın var olan hayat nakdini harcıyor;

Korkulur ki, bu zulmü maşukuna aşık helal etmez!

Güzeller naz cilvelerini mecaz ehline göstersinler;

Hakikat ehli, kendini zülüf ve bene müptela etmez!

Fuzuli, suret aleminde şaşkın ve gafil gezer durur...

Nasıl gafil? Bu sevdanın sonunu hiç hayal etmez...

-19-

Ol ki her sa'at gülerdi çeşm-i giryânım görüp

Ağlar oldu hâlime bî-rahm cânânım görüp

(Bil ki her saat gülerdi, neşelenirdi ağlayan gözlerim

Halime acımayan, beni korumayan yârimi görüp de ağladım.)

Eyleyen ta'yin-i cezâ-yi müdâvâ derdime

Terk edip cem' etmedi hâl-i perîşânım görüp

( Ceza belirleyen (ceza veren) insandan derde deva arama

Perişan durumumu görüp,sormadan halimi terk edip gitti.)

Lâle-ruhlar göğsümün çâkine kılmazlar nazar

Hiç bir rahm eylemezler dâğ-i hicrânım görüp

(Güzel ruhlu (lale gibi, (Lale= güzelliğin simgesidir))insanlar (kadınlar) göğsümün üstünde, bende kötü etkiler bırakmazlar

Çok büyük ayrılıklar görüp, hiç acı bırakmazlar.)

Tut gözün ey dûd-i dil çerhin ki devrin terk edip

Kalmasın hayrette çeşm-i gevher efşânım görüp

(Gözünü kapat ey tatlı dilli kadın, geçmiş dönemi unut, terk et

Sonra hayrette kalmasın, gözümdeki cevherin dağıldığını görüp.)

Pertev-i hur-şîd sanmam yerde kim devr-i felek

Yere urmuş âf-tâbın mâh-i tâbânım görüp

(Güneş gibi parlayan, aydınlık olan yerde, keder, acı kalmaz

Yere düşen en iyi ve çok parlak ay ışığı gibi,)

Suda aks-i serv sanmam kim koparıp bağ-bân

Suya salmış servini serv-i hırâmânım görüp

(Suda sureti gözüken, kafayı, bahçeden (gövdeden) kimsenin kopardığını sanmam

Suya salmış bedenini, sallana salana, nazlı nazlı gezerken gördüm.)

Ey FUZULİ bil ki ol gül-'ârızı görmiş değil

Kim ki ayb eyler benim çâk-i girîbânım

( Ey Fuzuli, bilesin ki o gül, zarar görmemiştir

Kim ki bu güle zarar verirse, bu ayıbı yaparsa ben onun yakasını yırtarım.)

-20-

Öyle sarhoşum ki, idrak edemem, dünya nedir;

Ben kimim, saki olan kim, acaba bu şarap nedir?..

Gerçi, canandan çılgın gönlümün arzusunu istiyorum; ama,

Bilemem çılgın gönül arzusunu ki, canan sorsa, nedir?

Madem bir kez kavuşmak, aşığı vuslata kandırır;

Peki maşuktan aşığa her dem bu istiğna nedir?

Dünya ve alem felsefesinden anlayan, bilge sayılmaz;

Bilge ona derler ki bilmesin hiç, dünyadakiler ve dünya nedir!

Ey Fuzuli! Ah ve feryatların incitmekte alemi;

Eğer aşk belası ile başın hoşsa, o zaman bu dava nedir?

-21-

Perişan halin oldum sormadın hal-i perişanım

Gamından derde düştüm kılmadın tedbir-i dermanım

Ne dersin rüzgarım böyle mi geçsin güzel hanım