Asik Remzani - Iletisim

Âşık Remzâni

Yorum

İçerik

DERTLİ 28

Hazırlayan: Hasan OYTUN

Dertli (1772, Bolu - 1846, Ankara) Türk aşığı. Gerede yakınındaki Çağa (Reşadiye) nahiyesinin Şahnalar köyünde doğmuştur. Asıl adı İbrahim ve mahlası Lütfi`dir. Geçimini aşık kahvelerinde saz çalıp şiir söyleyerek sağlamıştır. İstanbul, Konya ve Mısır'da bulunmuştur. Divan, halk ve tekke edebiyatlarındaki geniş kültürü sayesinde daha sağlığında yaygın bir şöhret kazanmış, divanı taş baskısıyla birçok defa basılmıştır. Fuzûlî, Âşık Ömer, Gevheri gibi şairlerin etkilerini taşıyan Dertli, çağının öbür saz şairleri gibi aruzla gazeller, divanlar, kalenderiler yazmıştır. Aruzla yazdığı şiirlerde kusurlu bir nazım tekniği kullandığı için başarılı olamamıştır.

Bektaşi geleneğine bağlı toplumsal yergi içerikli şiirleri, şathiyeleri ve softalığı, yobazlığı eleştiren şiirleriyle tanınan bir halk ozanıdır. Taşlamalarıyla ünlüdür.

Önce halveti tarikatine girdiği daha sonra Bektaşiliğe yöneldiği söylenen Dertli, 1846 yılında Ankara’da ölmüştür.

-1-

Abdallığın binasını sorarsan

Allah bir Muhammed Alî abdaldır

Hakıykat ilminin aslın sorarsan

Cümle ululardan ulu Abdaldır

Ben bu Abdallıktan gerüye kalmam

Tuttum Abdallığı elden bırakmam

Hem Hadîce hem Fatîma hem Selman

Kemer-bestelerin beli Abdaldır

Muhammed kırklara bir hayal gördü

Ol hayal ne imiş aslına erdi

Firdevs-i a'lâdan içeri girdi

Öten bülbüllerin dili Abdaldır

Muhammed kırklara belî beş dedi

Alî'yi görünce Allah dost dedi

Hak Muhammed Abdal olmak istedi

Muhammed Alî'nin yolu Abdaldır

Dertli kemter anladın mı hisabı

Seyyid Battal Gazi Abdülvehhâb'ı

Hem doksan bin halifenin sahabı

Hünkâr Hacı Bektaş Velî Abdaldır

-2-

Anasır gömleğin giymezden evvel

Azade başıma hünkar idim ben

Cihan - ı aleme gelmezden evvel

Nur - i tecellada envar idim ben

Ruh - i sultaniden olundum tefrik

Vücud iklimine oldum muvafık

Sıfat - ı ademe girdim mutabık

Mader - i nihanda bidar idim ben

Halk olmazdan evvel mülk - i melekut

Kimse kalmaz iken Mevla'ya sücud

Arş ü kürs levh kalem olmadan mevcud

İndi - i ma'nevide hem var idim ben

Ezeli bi derd idim bir Dertli oldum

Makam makam gezdim cihana geldim

Kendimi Ahsen - i takvimde buldum

Hak ile vakıf- ı esrar idim ben

-3-

Aşık - ı sadık muhibb - i Mustafa derler bize

Derd ile gayretkeş - i Al - i aba derler bize

Biz güruha sorsalar ey kavm siz kimlersiniz

Tabi - i Şah - ı velayeti Mürteza derler bize

Aşk ile tiğler çeküb münkire karşı durmuşuz

Ol sebebden kavm - i Süfyan eşkıya derler bize

Can ü baş terk eyledik bizler imameyn aşkına

Bende - i Şah - ı Şehid - i Kerbela derler bize

Gerçi ben bir Dertli' yim derdim yetimler derdidir

Çek elin bizden ey tabib bi deva derler bize

-4-

Aşk ehline derman sordum âlemde

Ne Eflâtun bilir ne Lokman yazar

Erbâb-ı aşk olan kalır matemde

Anların ahvâlin perişan yazar

Bulunmaz âlemde böyle dilrubâ

Aşk ü muhabbeti başlara belâ

Münkiri öldürmek sevaptır ammâ

Zâlim kadı üstümüze kan yazar

Dertli aşk yolunda olmuştur gulâm

Mastur cebîninde harf-i eliflâm

Hâkimler hakkında yazamaz ilâm

Yazarsa fermanım Âlîşan yazar

-5-

Bahar seli gibi dağlar başında

Gör nice duruldum nice bulandım

Bir dârüşşifâdan boşanmış gibi

Sürüyüp zinciri hayli dolandım

Ömrüm helâk ettim dehrin peşinde

Yüz bin çile vardır her bir işinde

Hicran ocağında aşk ateşinde

Ciğer-kebâb oldum gör nice yandım

Gâhi sâil gibi düştüm yollarda

Gâh Mecnun kıyafet gezdim çöllerde

Bir kısmet cem'ine gurbet illerde

Çok meşekkat çektim çok yuvarlandım

Bıktım o sofunun ibâdetinden

Geçtim o tekkenin kerâmetinden

Usandım mürşidin icâzetinden

Çile-i felekten bezdim usandım

Himmeti bu imiş bize pirlerin

Hizmetini ettim nice mirlerin

Hayli müsellemin çok vezirlerin

Sâyesinde bir Dertli'lik kazandım

-6-

Bana olan cefa senden değildir

Benim kendi bahtım kara sevdiğim

Sana meyil vermek benden değildir

Gönül düştü nedir çare sevdiğim

Bir gonca almışım cemal bağından

Bülbül veş yad oldum gül budağından

Müjgan oklarından hasret bağından

Ciğerciğim pare pare sevdiğim

Senin gibi canane kurban olursam

Terk-i vücut terki cihan olursam

Bir gün dü çeşminden nihan olursam

Garip Dertli diye ara sevdiğim

-7-

Çıktım yücesine seyran eyledim

Yar ilen gezdiğim eller perişan

Firkat geldi dert eyledim ağladım

Bir ben değil cümle kullar perişan

Firkatin ucunda görünmez dağlar

Aldırdım yavruyu ah edip ağlar

Yıkılmış yapılmış virandır bağlar

Bülbül feryat eder güller perişan

Dertli kulum kendi çalar sazını

Kara topraklara sürer yüzünü

Kimse çekmez gayri onun nazını

Bozuktur perdeler teller perişan

-8-

Ela gözlerini sevdiğim dilber

Güzeller cefadan niçin usanmaz

Ne cefadan kaçar ne de rahmeyler

Haktan haya edip kuldan utanmaz

Düşüp gam-ı hicre berbad olanda

Bülbül gibi işim feryad olanda

Bir çeşm-i Şirin'e Ferhad olanda

Figan ü ahıma dağlar dayanmaz

Himmet bize Musa aleyhisselam

Bu aşk u sevdayı ben nasıl kesem

Dertli yar yoluna can verir desem

Gelse mezarımı görse inanmaz

-9-

Ervah - ı ezelde evvelki safta,

Elest hitabında ben Bela dedim.

Koyma beni anasırda, gılafta,

Canım cemaline müptela dedim.

Ruhlar aşk meyinden oldu mestane,

Kimi küfre daldı kimi imana,

Saf be saf olarak durduk divana,

Münkirler la dedi, ben illa dedim

Ne çare, Kün emri zuhura geldi,

Eşya ve mahlukat hep zahir oldu,

Her ruh kendisini bir yolda buldu,

iman ve ikrarı ben sana dedim.

Dertli çok hikmetten irşad olmadı,

Sensiz mahşer yeri küşad olmadı,

Çok nebiye vardım imdad olmadı,

Şefaat kanısın Mustafa dedim.

-10-

Ey didara pirden aldık himmeti Bektaşiyiz

Pir ocağından geyindik kisveti Bektaşiyiz

Hacı Bektaş - i Veli'nin çakeriyiz çakeri

Ali'den giydik bu tac - ı devleti Bektaşiyiz

Ehi - i hal onlar bizi varsın sofi dahi eylesin

Terk - i mahbub etmeyiz hem işreti Bektaşiyiz

Biz harabat ehliyiz kimse harabat olmasın

Sevmeziz biz öyle çok çok ziyneti Bektaşiyiz

Dertli`ya her bir tarika el uzattım yokladım

Bunda buldum dürlü dürlü haleti Bektaşiyiz

-11-

Gir melamet mülküne malik olan ol şahı gör

Ebr olub eflaki tuttu ettiğin eyvahı gör

Ey gözüm görme cihanın efser - i hakanını

Hırka - i abdalının başındaki külahı gör

Ebrüvan mihrabını bilmez taşa eyler sücud

Ahsen - i takvime bakmaz vaiz - i gümrahı gör

Girme bezm - i zahide görme mürailer yüzün

Dergeh - i abdala gir de bezm - i hasullahı gör

Bezm - i aşkı bilmeyüb ta'n eyleme zahid bizi

Nokta- i Ba ismini zikreyle sırrullahı gör

Dön ziyaret eyleme İbrahim'in bünyadını

Dertli' nin kalbin ziyaret eyle Beytullah'ı gör

-12-

Girdab-ı mihnette kapandın kaldın

Vermedin bir yandan ses, kara bahtım!

Anladım gafilsin, uykuya daldın

Deli poyraz gibi es, kara bahtım!

Alemde bir candan korkulmaz iken

Pençenden kimseler kurtulmaz iken

Aslana kaplana yırtılmaz iken

Dedirttin tilkiye pes, kara bahtım!

Dertli`ye çıkar mı bu işin ucu

Şimdi farkeden yok altını, tuncu

Evvel beğenmezdin mesti, papucu

Verdirdin çarığa mes, kara bahtım!

-13-

Harâba kul olduk bezm-i elemde

Abat olsak da bir, olmasak da bir!

Düştük çare nedir dâma âlemde

Azat olsak da bir, olmasak da bir!

Aşk oduna yanmış ciğer-kebabız

Hicr ile giryânız, dide pür-abız

Yapılmış, yıkılmış, hane-harabız

Bünyat olsak da bir, olmasak da bir!

Bir Şirin elinden aşk meyin içtik

Hak ile batılı farkedip seçtik

Varlık dağlarını deldik de geçtik

Ferhat olsak da bir, olmasak da bir!

Ey Dertli âlemde biz şah-ı diliz

Hak'tan hakikatten âgâh-ı diliz

Tarik-i esrâra ervah-ı diliz

İrşat olsak da bir, olmasak da bir!

-14-

Hatırlayıp sorar m'ola halimden

Kirpikleri kara,kalem kaşlı yar

Zikri, fikri gitmez benim dilimden

Anadan gülmedik, garip başlı yar.

Aşk atına binmiş olsan yarışmaz,

Gözüm kanı deryalara karışmaz

Çoktan beri küsülüdür barışmaz

Benim ile mercimeği taşlı yar.

Dertli, zelil -sefil gurbet ellerde

Beyhude şöhreti gezer dillerde

Paşam gelir diye gözü yollarda

Elleri kınalı gözü yaşlı yar

-15-

Havalanma telli turnam

Uçup gitme yele karşı

Zülüflerin tel tel olmuş

Döküp gitme yele karşı

Davlumbaza vur turayı

Dünden avladık burayı

Getir oğlan boz kulayı

Binem gidem yare karşı

Şahinim var bazlarım var

Ördeğim var kazlarım var

Yare tenha sözlerim var

Diyemem agyâra karşı

Dertli der ki dünya fani

Seni seven n’eyler malı

Yakışmazsa öldür beni

Yeşil giyin ala karşı

-16-

Hitab - ı elest'de bezm - i ezelde

Sadakatle ikrar verenlerdeniz

Gönül gezdirmeyiz gayrı güzelde

Biz cemalullahı görenlerdeniz

Bir Kün emri ile halk oldu dünya

Bu kadar mevcudat bu kadar eşya

(Nefahtü min ruhi) dedikte Mevla

Vücud - i ademe girenlerdeniz

Bin türlü derd ile bezet Dertli'yi

Gerek kısalt gerek uzat Dertli' yi

Bab - ı velayette gözet Dertli' yi

Yabancı değiliz erenlerdeniz

-17-

İkbale zeval erse ne var,sende kemal var

Mağrur-ı kemal olma ki ardınca zeval var

Her bir kişinin talii devlette bir olmaz

Bir lokması yoktur ki yesin bunca rical var

Ahval-i perişanımı hiç de sorma efendim

Vallahi beğim boynuna, bu işte vebal var

Tek başıma olsam şaha gedaya kul olmam

Viran olası hanede evlad ü ıyal var

Dur olmayı ister mi kişi öz vatanından

Ey Dertli biçare buesrarda ne hal var

-18-

Minnet eyledikçe aksine döner

Etmeyelim çark-ı devrana minnet

Geceler muhabbet şem'ası yanar

Hacet değil mah-ı tabana minnet

Ezberden okuduk aşk kitabını

Anladık sofunun her sevabını

Saki sundu bize hayat abını

Kalmamıştır ab-ı hayvana minnet

Müminler işine münafık şaşa

Münkirler başını ko vursun başa

Kanaat tacını giyince başa

Ne sultana minnet ne hana minnet

Erenler bezmine girmez namahrem

Bu yolda baş veren olurmuş mahrem

Dost derdinden buldu derdine mehrem

Dertli etmez gayrı dermana minnet

-19-

Sakiya camında nedir bu esrar

Kıldı bir katresi mestane beni

Şarab-ı lalinde ne keyfiyet var

Söyletir efsane efsane beni.

Refet nikabını ey vech-i enver

Zulmette gönlümüz olsun münevver

Şarab-ı lalinin lezzeti dilber

Gezdirir meyhane meyhane beni.

Aşıkın çok bela gelir başına

Tahammül gerektir adu taşına

Şem -i ruhsarına aşk ateşine

Yanmada seyretsin pervane beni.

Bakmazlar Dertli'ye algındır deyu

Hakikat bahrine dalgındır deyu

Bir saçı Leyla 'ya mecnundur deyu

Yazdılar deftere divane beni.

-20-

Şafi - i kıyamet ruz - i nedamet

Serdar - ı şehidan Şah - ı Kerbela

Makbul - i ilallah mergub - i Hazret

Dü çeşm - i alemsin İbn - i Mürteza

Münkirin sözünü almam eğnime

Teslim kılıcını çaldım boynuma

Kil ü kal-i cihan gelmez aynıma

Dilde zikrim ism - i Ali lafeta

Dertli dürlerini saydım on iki

Üçer üçer dörde verdim on iki

Dört kapudan üçer girdim on iki

On ikidir mü'minlere rehnüma

-21-

Saki - i kevserdürür cennete Şir - i Girdigar

Rahm - i maderden olubdur Mustafa'ya yadigar

Oldu seyfinden anın din - i Muhammed aşikar

Leşker - i küffarı tiğinden geçirdi bi şümar

Ya nice medh etmeyim dünya vü ukba namı var