Âşık Remzâni

 

 

 

Namık Kemal DOĞANAY

 

 

                  AŞIK KEMTER AŞIKLIK KOLU’NUN OZANLARI

 

Deyişlerinde Kemter Baba, Sefil Kemter, Dertli  Kemter, Kemter mahlaslarını kullanan Kemteri, 1841-1921 yılları arasında yaşamış gezginci bir halk ozanıdır. 1921 yılında 80 yaşının üzerinde Hakk‘a yürüyen Kemteri`nin mezarı Zile-Yücepınar köyündedir. (Bakınız: Serçeşme Dergisi Nisan 2014 - 8.Sayısı)

 

 

Bu kadar cevretme aziz Sultanım
Ne olur insafa gel bazı bazı
Mürvet değil midir çeşmi Sultanım
Perişan gönlümü al bazı bazı

Akan sular gibi çağlayıp akma
Aşkın hançerini sineme çakma
Noksanım var ise kusura bakma
Bildiğinden şaşar kul bazı bazı

Arif isen dediğimi bilirsin
Yaralı gönlüme merhem olursun
Her beni gördükçe ebsar durursun
Şadeyle gönlümü gül bazı bazı

Sefil Kemteri’yem lebim balımsın
Canımın cananı selvi dalımsın
Sen bir merhametli gönül kanımsın
Bana da bir selam sal bazı bazı    

 

Araştırmacı-Yazar Necdet KURT, aşıklık geleneğinde Kemteri kolunun varlığına dikkat çekerek, “Kemteri’nin çırağı Sefil Edna, Aşık Veli, Sefil Edna’nın çırağı Sadık Doğanay ve Remzani’dir. Onların çırakları olan Hakiroğlu, İkrari gibi aşıklar ise hala yörede aşıklık geleneğini sürdürmektedir. Kuşaklar boyu devam eden gelenekte şiirler dikkatle incelendiğinde usta-çırak ilişkisinin boyutu da ortaya çıkmaktadır, dolayısıyla Kemteri kolunun varlığı da böylece ortaya koyulmuş olmaktadır.“ demiştir.

Kemteri aşıklık kolunu incelediğimizde ise; Kemteri’nin oğlu Sefil Edna, torunu Sadık Doğanay, müsahip torunu ve Sefil Edna’nın çırağı Aşık Remzani karşımıza çıkmaktadır.

 

Sefil - Fakir Edna (1900-1965)

 

1900 yılında doğup, 1965`te Hakk‘a yürüyen halk ozanı Sefil Edna (Ebuzer Doğanay) Kemteri`nin oğludur. Deyişlerinde Fakir Edna ve Sefil Edna mahlaslarını kullanan ozan; bağlamanın yanı sıra keman da çalabilmektedir. Çok iyi bağlama çalan Sefil Edna, Aşık Sadık Doğanay’ın bağlama çalış tekniğini ilk kullanan ozandır. Sefil Edna‘nın Ustaları başta babası Kemteri ve Toramanlı Can Hatayî Baba’dır. 

“Alevi Bektaşi Şiirleri Antolojisi“ adlı beş ciltlik çalışmasının üçüncü ciltinde İsmail Özmen, Kemteri’nin oğlu Sefil Edna (Ebuzer Doğanay 1900-1965) hakkında da hatalı bilgilere yer vermiştir. Özmen, Fakir Edna’nın onyedinci yüzyılda yaşadığının sanıldığını, yaşamı hakkında ayrıntılı bilginin olmadığını, Erdebil dergahından el aldığının söylendiğini, Hatayi’nin etkisi altında kaldığını, ancak Hatayi zamanında yaşamadığının kesin bilindiğini, nefeslerinde yaşantısını aydınlatacak bir izin bulunmadığını, İmam Hüseyin için yazdığı mersiyesinin çok meşhur olduğunu“ belirterek çok sayıda deyişlerini kitabına almıştır.(3.Cilt, Sy.75-80)

 

Sefil Edna, hemen hemen bütün nefeslerinde Hatayi’ye yer vermiştir. Fakat nefeslerindeki Hatayi, Şah Hatayi değildir, “Üstadım Hatayi“ dediği Toramanlı Can Hatayi Baba(Yozgat/Aydıncık-B.Toraman köyünden)’dır. Sefil Edna’nın şiirlerinin bazıları sözlü olarak dilden dile aktarıldığı için günümüze kadar gelmiştir. Ancak; yazıya aktarılmadığından dolayı, büyük bir kısmı ölümüyle beraber yok olmuştur. Deyişlerinde Fakir Edna, Sefil Edna, Edna mahlaslarını kullanmıştır. Çok sayıda nefesleri olan Sefil Edna, Zile’nin tanınmış ozanlarından Aşık Remzani’ye(1937-1979) ve Sadık Doğanay’a (1933-1979) ustalık yapmıştır.

Her gördüğüne meyil verme                 Sabreyle gönül sabreyle                 Ermediğin yere gitme                 Sabreyle gönül sabreyle                   Sakın doğru yoldan çıkma                 El atına binüb aşma                 Kılavuzsuz yola düşme                 Sabreyle gönül sabreyle                   Sabırdur farz ile sünnet                 Sabrın makamı cennet                 Sabırdır Ali Muhammed                 Sabreyle gönül sabreyle                   Her iş makamını bulur                 Sabırla koruk hal olur                 Sabır baş selamet gelir                 Sabreyle gönül sabreyle                   Lailahe illallahdır adı                 Bir ismini sabır koydu                 Kırklar bir üzümde kandı                 Sabreyle gönül sabreyle                   Fakir Edna’m bu ne dalga                 Sakın sabrı elden koyma                 Üstad Hatayi’den kalma                 Sabreyle gönül sabreyle

Yüzünü turaba sürmüş gideyi Çağlar sular İmam Hüseyin deyu Gece gündüz arzulamış gideyi Ağlaşırlar İmam Hüseyin deyu   Gece gündüz arzulamış gideyi Dolap su vermeğe figan edeyi İmamları ismini vird edeyi İnler dolap İmam Hüseyin deyu   Hesap eyle baharını yazını Fark ede gör ördeğini kazını Dinleyin turnanın tor avazını Çağrışırlar İmam Hüseyin deyu   Katarlanmış birbirini yederler Çığrışurlar Kerbela’ya giderler İmam İmam deyu nevha ederler Ağlaşırlar İmam Hüseyin deyu   İmamlar da Kerbela’da yatarlar İmam Ali Şah Abbas’a yeterler Kerbela çölünde samah tutarlar Çığrışurlar İmam Hüseyin deyu   İmamların yası biz de çekelim Gözümüzden kanlı yaşlar dökelim İmamlar yoluna serden geçelim Ağlaşalım İmam Hüseyin deyu   Fakir Edna’m ağlamışım gülemem Sel sel oldu çeşmim yaşım silemem Üstadım Hatayi kimse bilemem Ağlaşalım İmam Hüseyin deyu

 

 

Aşık Remzani (1937-1979)

 

Asıl ismi Hacı Sadık OYTUN olan Aşık Remzani, 1937 yılında Zile’de doğmuştur. Küçük yaştan itibaren saz çalmaya başlayan Remzani’ye, mahlasını Sefil Edna vermiştir. Sefil Edna’ya sıkı sıkıya bağlı olan Remzani, Sefil Edna’yı ustaz kabul etmiş ve ona çıraklık etmiştir. Genelde tasavvuf, Ehl’i Beyt ve Hacı Bektaş üzerine deyişleri olan Aşık Remzani, Almanya’da geçirdiği bir trafik kazasıyla 1979 yılında Hakk’a yürümüştür.

 

Ustadım Sefil Edna Kemteri oğlu

Bu aşkın elinden sinemiz dağlı

Remzani başımız ol Şaha bağlı

Görürsün halimiz muhanet dost

 

                   *******

 

Ustadımdır Sefil Edna pazar eyledim

Aşkına düştüm gönül eğledim

Remzani hanemde mehman eyledim

Sakla cevherini kapan olmasın

 

*****

Gafil gezme bu cihanda kör gibi

Gerçek ara gerçeği bul gerçek ol

Zahirinde görünürsün var gibi

Gerçek ara gerçeği bul gerçek ol

 

Hayal mayal ile bulaman yari

Gel kendinden şüphe etme sen bari

Yönün dön ademe Hakk`ın cemali

Gerçek ara gerçeği bul gerçek ol

 

Kıble duvar değil ademdir canım

Kalbimde her zaman odur mehmanım

Damarda ilikte ruhumda kanım

Gerçek ara gerçeği bul gerçek ol

 

Ararsan gerçeği sana çok yakın

Elinden dilinden belinden sakın

Ademden gel Hakk`ın sıfatın takın

Gerçek ara gerçeği bul gerçek ol

 

Çok zamanım geçti boşa yoruldum

Bir ustaz kamilde gerçeği buldum

Arifler nutkuyle Remzâni  oldum

Gerçek ara gerçeği bul gerçek ol

 

 

Aşık Sadık Doğanay (1933-1979)

 

Radyo ve televizyonlarda mahalli sanatçı olarak tanınan, doğuştan iki gözü görmeyen Aşık Sadık Doğanay da (1933-1979) Kemteri`nin diğer oğlundan torunudur. Doğuştan gözü görmeyen Ozan, bağlamanın yanısıra keman da çalabilmekteydi. Kendine has geliştirdiği bir bağlama çalma tekniği vardır. Tezene vuruşlarını genellikle aşağıdan yukarı yapmakta, yöre âşıkları arasında “Âşıklama düzeni” de denilen bağlama düzeninde saz çalmaktaydı.

 

 “El vurup yaremi incitme tabip”,  “Gönül gel varalım gülşen bağına”, “Bir güzel methedeyim” “Yandı yürek yar elinden” “Nasıl yar diyeyim ben böyle yara” gibi ünlü olan birçok eserin sahibi olan Aşık, 1979 yılında Hakk’a yürümüştür. Mezarı Zile-Yücepınar köyündedir.

 

İsmim Aşık Sadık dedem Kemteri

Er olanlar sever böyle erleri

Bulamadım sizin gibi bir sadık yari

Merhaba sevdiğim safa geldiniz

 

                   *******

Dünya alemine dahil etmeden

Bu aşıklık bana bir Pirden geldi

Daha yaşım kemaline ermeden

Bu aşkın badesi Kemter’den geldi

 

Bir karar almıştım gerçek söz için

Tarikat yolcusu bu yoldan geçin

Söylerim dostlara gerçeği seçin

Gerçek yol gerçek söz Ali’den geldi

 

Sazım omuzumda hayli dolaştım

Güzel sadık dosta şükür ulaştım

Sizi bulmak için bir hayli çalıştım

Sizinle kavuşmamız Hünkardan geldi

 

Sadık Baba der ki dilekli kuldum

Çok şükür mevlaya can dostu buldum

Bu hayırlı günden çok mutlu oldum

Siz ile kavuşmamız Hünkardan geldi

 

 

 

                                                          - Makaleler -