Âşık Remzâni

Pir Sultan’ın, Hacı Bektaş Dergâhı ile İlişkisi

27 Haziran Cumartesi Günü, Banaz’da, Pir Sultan Abdal Anma Etkinliğinde

Postnişin Veliyettin Hürrem Ulusoy’un Yaptığı Konuşma

Haziran 2015

Merhaba dostlar, bir defa daha Banaz’da olmaktan mutluluk duyuyorum. Bu etkinlikte bizleri buluşturan ve emeği geçen her cana teşekkürlerimi sunuyorum.

Pir Sultan’ı andığımızda, Hacı Bektaş adının geçmemesi mümkün değildir. Bir söylenceye göre, Pir Sultan Abdal, Hacı Bektaş Veli Dergâhında yedi yıl kalmış, dergâha hizmet ederek olgunlaşma dönemi yaşamıştır.

Pir Sultan’ın deyişlerinden de bunu çıkartmak mümkündür. Pir Sultan’ın yaşadığı dönem, Balım Sultan ve Kalender Çelebi (Şah Kalender) dönemidir. Balım Sultan 1500-1517 yıllarında Hacı Bektaş Veli Dergâhı postnişini olmuştur, Piri Sani yani ikinci Pir olarak adlandırılır.

Çok şükürler olsun Huda demine

Hacı Bektaş Veli Sultan Balım var

Methi evsafi eyledim temine

Hacı Bektaş Veli Sultan Balım var

Gördüm güvercin donunda oturur

Urum Abdalları hizmet yetürür

Zemheride domurcuk gül bitirir

Hacı Bektaş Veli Sultan Balım var

Pir Sultan’ım biat ettik ol erden

Muhabbet kokusu geliyor serden

Katarından ayırma ey Şah-ı Merdan

Hacı Bektaş Veli Sultan Balım var

Bir başka nefeste:

Gevher alıp sattığımız

Gözle gönül kattığımız

İkrar ile tuttuğumuz

Görülür Sultan Balımdan

Pir Sultan’ım çekme yası

Nazar etmiş haslar hası

Sınık gönüller aynası

Silinir Sultan Balım’dan

Bir diğerinde:

Pir Sultan’ım kork Allah’ın işinden

Tesellimiz aldık pınar başından

Biz de geçtik ol delikli taşından

Ziyaret eyledim Balım Sultan’ı

Bunlar ve benzeri deyişler, Hacı Bektaş Veli Dergâhı ve Pir Sultan Abdal arasında çok güçlü bir bağ olduğunun kanıtlarıdır.

Pir Sultan Abdal, Balım Sultan’dan sonra Osmanlı tarihindeki en büyük köylü ayaklanmasının başında olan, Balım Sultan’ın kardeşi ve Hacı Bektaş Veli Dergâhı Postnişini Kalender Çelebi ile de güçlü bir ilişki içerisindedir.

Pir Sultan’ım Çelebi’ye

Eyvallahım var Veli’ye

Yol oğluna yol diliyle

Yolun sırrın soran gelsin

Bir diğer nefeste:

Kırk yılın başında bir nur doğuyor

On’ki İmam Mehdi ile geliyor

Düldül eğerlenmiş Ali biniyor

On’ki İmam Mehdi ile geliyor

Sorarsanız bir elmadan çıkıptır

Kâfirlerin kal’asını yıkıptır

Sancakları Kazova’ya (1) dikiptir

On’ki İmam Mehdi ile geliyor

Pir Sultan’ım söyler özünden

Kâfir kırar topuğunda dizinden

Ahdim kaldı ol Mehdi’nin yüzünden

On’ki İmam Mehdi ile geliyor

Hacı Bektaş Veli’den sonra ülkenin her yanında bulunan ocakzadelerin, Hacı Bektaş Veli Dergâhında postnişin olan ve Hacı Bektaş Veli evladından bulunan kişiden icazet alma zorunluluğu vardı. Örneğin, Pir Sultan oğullarından İnce Mehmet’i talipler Pir Sultan evladı olarak kabul etmemişler; o da Hacı Bektaş Veli Dergâhına giderek, zamanın mürşidinden icazet almıştır. Âşık İsmail olayı şöyle anlatıyor.

Aradılar Pir Sultan’ın aslını

Görelim ki ne söyletir yaradan

Dinleyin de şerh eyleyin vasfını

Zuhur oldu Kazım Musa Rıza’dan

Hem Rıza hem Haşim hem Seyyid

Bir başında vardır hem Ebu-Talib

Bektaş-ı Veli’de yazılı kayıt

İnanmayan haber alsın oradan

Halifeler bir araya geldiler

Evlat kimdir diye meşveret kıldılar

İnce Mehmed’i Pir’e saldılar

On iki er sened aldı orada

İsmail’im ötesine ermezler

Evlat olmayana senet vermezler

Senede mühüre itimat kılmazlar

Zanla güman böyle kaldı orada

Tüm Ocakların bir araya gelip el ele vermesi dileğiyle saygılar sunuyorum.

Not:

1. Kalender Çelebi ayaklanmasının başladığı yer.

                                                          -  Makaleler  -