KOCALEŞKER OCAĞI

Hüseyin ELMAS

           Orta Asya ve Türkistan coğrafyasında öteden beri süregelen Moğol akınları bu bölgede yaşayan toplulukların yaşamlarını zorlaştırmış, toplumsal düzen bozulmuş, can ve mal güvenliği kalmamıştı. Moğol saldırıları sonucu bölgede yüzbinlerle ifade edilen insan kırımları olmuştu. Buna karşın Anadolu’da özellikle Anadolu Selçuklu imparatorluğunun başında bulunan Sultan Alaattin Keykubat döneminde Anadolu coğrafyası bir güven adası olarak görülmektedir.

           1071 Malazgirt meydan savaşından sonra Anadolu’ya akan göçler Alaattin Keykubat zamanına kadar Anadolu’da çok fazla zorlukla karşılaşmadılar. Ancak 13. Yüzyıl başlarından itibaren Anadolu’da  da pek çok kargaşanın başladığı bir dönemdir. Anadolu’da Selçuklular, İlhanlılar, Bizans ve Trabzon Rum imparatorluğu olmak üzere dört devlet vardır. Engüçlüsü olan Anadolu Selçuklu devleti 1240’taki Baba İshak ayaklanması (Babai İsyanı) Moğollarla 1243 yılında yapılan Kösedağ Savaşı ile zayıflamıştı. Bu zayıflama ile birlikte daha da ileleyen Arap kültürünün yayılması ve Moğol istilası Anadolu’yu kasıp kavurmaktaydı. Moğol akınları sonucu Horosan’dan Anadolu’ya göçler sürmekteydi. Tüm bu kargaşa içerisinde Hacı Bektaş Veli ile göçen erenlerle birlikte Anadolu’da bir hümanist düşünce yükselmeye başlamıştı. Kimliğini Hacı Bektaş Veli ile ifade eden bu gelenek onunla birlikte hareket eden onlarca tarihsel kişilik ile temsil edilir. Kara donlu Can Baba, Sarı Saltuk, Seyit Cemal Sultan, Karaca Ahmet, Tapduk Emre, Yunus Emre, Ahi Evran, Kolu Açık Hacım Sultan, Koca Sayit, Köse Seyit, Mir Seyit, Seyyit Mençek gibi bir çok eren bu felsefenin temellenmesini sağlamıştır.

            Bu erenlerden Koca Seyit soyundan gelen ve bulunduğu bölgede çok ünlü erenlerden birisi de KOCA LEŞKER’dir. KOCA LEŞKER OCAĞI olarak anılır. Bir kaynağa göre Koca Leşker’in asıl adı Seyyit Muzaffer’dir. Babasının adı Seyyit Abbas, Annesinin adı Fadik Ana’dır. Koca Seyit’in oğlu mu veya torunu mu olduğu bilinmemektedir. Yaşadığı dönemde bir çok savaşa katılmış ve zaferler kazanmıştır. Bundan dolayı Koca Leşker adını almıştır. Leşker, ASKER anlamındadır, yani KOCA ASKER demektir. Doğum ve hakka yürüme tarihleri ile ilgili incelediğimiz hiçbir kaynakta bir ize rastlayamadık. Kartal Cemevi eski dedeleri ve Koca Leşker ocak dedelerinden Seyit Rıza Çetinkaya’ya göre ise Koca Leşker Koca Seyit’in oğludur. Koca Leşker’in İsmail, Teko Ağa ve Tayfur Ağa adlarında 3 oğlu vardır.

              Divriği Ziniski köyünde türbesi bulunan Seyit Baba ile aynı dönemde yaşamıştır. Seyit Baba, Divriği’nin başkentliğini yaptığı ve 13.yüzyılın sonuna kadar hüküm süren Mengücek’liler dönemindeki Şah’ın sancaktarlığını yapmış ve buradaki bir savaşta şehit düşmüştür. Koca Leşker ile çok yakın ilişki içinde olduğu söylencesinden yola çıkarsak Mengücek’liler döneminde yaşamış, aynı dönemdeki bir savaşta şehit olmuş ve Bağıştaş’ta toprağa verilmiştir.

              Koca Seyit, Ağuiçen ocağının kurucuları olan 4 kardeşten birisidir. Bunlar Koca Seyit, Mir Seyit, Köse Seyit ve Seyit Mençek’tir. Bu, ocak kurucuları İmam Zeynel’in oğlu Zeyd’den, yani Zeyd’in oğlu Seyit Yahya’dan gelirler. Ebul Vefa’nın 5.kuşaktan torunu olan Lokman Derende’nin torunlarından Seyyit Temiz’in çocuklarıdırlar. Dolayısıyla KOCA LEŞKER Koca Seyit’in oğlu veya torunu olması hasebiyle AĞUİÇEN OCAĞI ile KOCA LEŞKER OCAĞI iç içedir. Bu ocak mensupları kendilerine Ağuiçen Ocağı mensubu olarak ta görürler, ikraren de bu ocağa bağlıdır.

              KOCA LEŞKER’in Türbesi Erzincan ili Ilıç ilçesi Bağıştaş köyündedir. Bağıştaş tren istasyonu yakınındadır. Fırat nehrinin bir kolu buradan geçmektedir. Türbe Fırat nehrine bakan bir yamaç üzerindedir. Bölgede yaşayan Aleviler için çok önemli bir ziyaretgahtır. Buraya getirilen kurbanlar ve Lokmanların hizmetleri rahat görülsün diye buraya bir hizmet evi yaptırılmıştır. Türbe 2006 yılında restore edilmiştir. Türbenin çevresinde çok eski mezarlar vardır, bunlar Koca Leşker soyundan olanlar ve çevredeki Alevilerin arzuları üzerine hakka yürüdüklerinde burada toprağa sırlanmak isteyenlerin mezarlarıdır.

                Bu ocak soyundan olan bazı dedeler Koca Seyit ile Koca Leşker’în aynı evliya olduğunu savunsalar da, bu mümkün görünmemektedir. Koca Seyit’in türbesi Elazığ Sün köyündedir, aynı zatın türbesinin iki yerde olması mümkün değildir. Makam niteliğinde bir ziyaretgah olsaydı burasının da Koca Seyit olarak anılması gerekirdi veya Sün köyündeki türbenin de Koca Leşker olarak anılması gerekirdi. Ocak Dedeleri ve talipleri yoğunlukla Divriği, Erzincan, Sivas, Çorum ve Tunceli’de yaşamaktadır. Bu gün ise göçle birlikte çeşitli vilayetlere dağılmışlardır. Ayrıca Kangal’da Leşker (Minarekaya) adında bir köy vardır. (Muhlis Akarsu’nun köyü)

                Koca Leşker ile ilgili bir çok deyişler yazılmıştır. 1900 yılında Zile’nin Yücepınar köyünde doğan 1965’te yine köyünde hakka yürüyen ve Aşık Kemteri’nin oğlu olan Sefil Edna, Fakir Edna mahlaslarıyla deyişler yazan Abuzer Doğanay’ın Koca Leşker ile ilgili bir deyişi;

Deli gönül gussalanub gam yeme

İnşallah dumanım yer Koca Leşker

Gönül intizardır her dem yoluna

Bize hayırlısın ver Koca Leşker

Koca Leşker sen Kırkların birisin

Kırkların birine neşter urursun

Selman Faris’dedir kanın görürsün

Bir damla kan geldi al Koca Leşker

Selman geldi Şeydallah’dan yarsalar

Şeydallahın bir araya koysalar

Bir üzüm danesi vardır ezseler

Ezen el senindir er yüce Leşker

Engür ezdi ol Kırklara içirdi

Kanad verdi pervaneye uçurdu

Üryan biryan etti dara geçürdü

Anlara biryan himmet kıl Koca Leşker

Koca Leşker seher yerde oturur

Fırat suyu bad-i saba getürür

Gümle erenlere gülbang yetürür

Cümlenin muradın ver Koca Leşker

Sultan Ağuçana (Ağuiçen) çıkıyor başı

Nice erler vardır yareni eşi

Seyid İsmail, Seyid Halil sırdaşı

Taze fidan bitti gül Koca Leşker

Fakir Edna’m der ki çağlasam aksam

Furat suyu gibi yüzüne baksam

Üstadım Hatayi’den çıksam

Dilerim muradım ver Koca Leşker

               Yine ulu ozanlarımızdan Kul Himmet’in Zile cöngünde rastlanan bir dörtlük;

Koca Leşker ocağına varalım,

El bağlayıp divana duralım,

Geçdük erenlere yüzler sürelim

Muhammedin nişanı anda var

                Koca Leşker ile ilgili yine bir dörtlük;

Koca Leşker seyrangahta oturur,

Fırsat suyu bad-ı sabah getirir,

İsteyeni muradına yetirir,

Ver benim muradım Pir Koca Leşker

Koca Leşker cümlenin maksudun vere..

                                                      - Makaleler -